A ESMORGA 2
"PURO TEATRO"
Antonio Piñeiro
La Región. 29-9-09
(...)
Seriamente, arroupado por unha estudada e perfectamente ensarillada escenografía, facendo gala dun altísimo grao de veracidade no relato, dunha máxica verosimilitude na recreación da historia e dunha profesionalidade individual e colectiva que sería merecente, se cadra, de procurar os grandes escenarios do Estado, foi como recibín, o pasado sábado pola noite, a regalía da representación da Esmorga polo grupo ourensán Sarabela.
Malia que sei que estivera en cartel unha longa tempada, non tivera lecer eu daquela de poder asistir á representación que hai 13 anos fixera o grupo da obra cumio de Blanco Amor.
Descoñezo, polo tanto, canto queda daquela primeira experiencia e canto hai de novidade no relato dirixido por Ánxeles Cuña. Ora ben, o que sí sei - e podo dicilo con todo o orgullo de ourensanía, porque a compañía é ourensá - é que saín da sala coa sensación de ter participado eu mesmo na esmorga, é dicir, de ter sido abducido polo Cibrán, o Bocas e o Milhomes, do mesmo xeito que unha gran novela te atrapa nas súas páxinas e che fai perder a conciencia do tempo ou unha excelente película te eleva a outra dimensión, borrando todo o que se move ó teu redor.
(...)
Antonio Piñeiro
La Región. 29-9-09
(...)
Seriamente, arroupado por unha estudada e perfectamente ensarillada escenografía, facendo gala dun altísimo grao de veracidade no relato, dunha máxica verosimilitude na recreación da historia e dunha profesionalidade individual e colectiva que sería merecente, se cadra, de procurar os grandes escenarios do Estado, foi como recibín, o pasado sábado pola noite, a regalía da representación da Esmorga polo grupo ourensán Sarabela.
Malia que sei que estivera en cartel unha longa tempada, non tivera lecer eu daquela de poder asistir á representación que hai 13 anos fixera o grupo da obra cumio de Blanco Amor.
Descoñezo, polo tanto, canto queda daquela primeira experiencia e canto hai de novidade no relato dirixido por Ánxeles Cuña. Ora ben, o que sí sei - e podo dicilo con todo o orgullo de ourensanía, porque a compañía é ourensá - é que saín da sala coa sensación de ter participado eu mesmo na esmorga, é dicir, de ter sido abducido polo Cibrán, o Bocas e o Milhomes, do mesmo xeito que unha gran novela te atrapa nas súas páxinas e che fai perder a conciencia do tempo ou unha excelente película te eleva a outra dimensión, borrando todo o que se move ó teu redor.
(...)
25/9/09
A ESMORGA 1
"O realismo sempre é cruel"
Camilo Franco
La Voz de Galicia 21-9-09
Seguramente "A esmorga" ten un título inocente para todas as cousas que suceden no seu itinerario, para a maneira en que suceden. Non é unha historia tráxica, é unha historia cruel e realista. De realismo cruel.
Sarabela recunca en "A esmorga", e se a primeira vez foi un atrevemento imprescindible, esta segunda é unha reafirmación das necesidades e das intencións, un segundo afeitado que apure aínda máis as posibilidades dunha historia apegada estreitamente á condición humana.
Hai diferenzas no arco dos trece anos que separan unha montaxe de outra, pero corresponden a o campo da linguaxe. non se trata dunha reedición, senón dunha reescrita escénica que conserva todos os corpos dos delitos, pero é máis firme no pulso narrativo. Máis firme na inexorabilidade con que avanza a historia, máis firme porque hai máis aire arredor das accións e porque sen rebaixar esa violencia contundente e viscosa que marca a natureza das cousas están os contrapuntos todos que explican con claridade que "A esmorga" non é unha obra sobre a violencia, senón sobre os porqués da violencia como resposta a circunstancias opresoras.
Na versión actual de Sarabela está contada toda "A esmorga". Vai alén do contado e dos personaxes, hai unha domensión máis de espazo ou de paisaxe moral que vai tomando corpo ao longo dunha proposta que dialoga cos fondos da novela sen entreterse en disquisicións.
Esa firmeza narrativa e a contundencia da realidade que respira a obra evita esa lectura tópica ou apresurada da novela que aínda ten éxito entre unha parte do lectorado profesional: a lectura tremendista. Sarabela aproveita o seu segundo achegamento para poñer aínda máis distancia con reducir a novela de Blanco Amor a unha historia de violencia sen sentido.
A compañía fai un esforzo de estilización para evidenciar a presión do entorno, por colocar a os personaxes na súa xusta circunstancia vital e por rodealos dunha circunstancia que pode ser calquera cousa menos amable. Porque esa é a intención realista de "A esmorga".
A realidade é unha circunstancia cruel, así que o realismo debe ser un argumento cruel. Non é necesario cargalo cos tintes da traxedia para que siga sendo aterrador. É máis cruel así.
Camilo Franco
La Voz de Galicia 21-9-09
Seguramente "A esmorga" ten un título inocente para todas as cousas que suceden no seu itinerario, para a maneira en que suceden. Non é unha historia tráxica, é unha historia cruel e realista. De realismo cruel.
Sarabela recunca en "A esmorga", e se a primeira vez foi un atrevemento imprescindible, esta segunda é unha reafirmación das necesidades e das intencións, un segundo afeitado que apure aínda máis as posibilidades dunha historia apegada estreitamente á condición humana.
Hai diferenzas no arco dos trece anos que separan unha montaxe de outra, pero corresponden a o campo da linguaxe. non se trata dunha reedición, senón dunha reescrita escénica que conserva todos os corpos dos delitos, pero é máis firme no pulso narrativo. Máis firme na inexorabilidade con que avanza a historia, máis firme porque hai máis aire arredor das accións e porque sen rebaixar esa violencia contundente e viscosa que marca a natureza das cousas están os contrapuntos todos que explican con claridade que "A esmorga" non é unha obra sobre a violencia, senón sobre os porqués da violencia como resposta a circunstancias opresoras.
Na versión actual de Sarabela está contada toda "A esmorga". Vai alén do contado e dos personaxes, hai unha domensión máis de espazo ou de paisaxe moral que vai tomando corpo ao longo dunha proposta que dialoga cos fondos da novela sen entreterse en disquisicións.
Esa firmeza narrativa e a contundencia da realidade que respira a obra evita esa lectura tópica ou apresurada da novela que aínda ten éxito entre unha parte do lectorado profesional: a lectura tremendista. Sarabela aproveita o seu segundo achegamento para poñer aínda máis distancia con reducir a novela de Blanco Amor a unha historia de violencia sen sentido.
A compañía fai un esforzo de estilización para evidenciar a presión do entorno, por colocar a os personaxes na súa xusta circunstancia vital e por rodealos dunha circunstancia que pode ser calquera cousa menos amable. Porque esa é a intención realista de "A esmorga".
A realidade é unha circunstancia cruel, así que o realismo debe ser un argumento cruel. Non é necesario cargalo cos tintes da traxedia para que siga sendo aterrador. É máis cruel así.
7/7/09
Margar no Pazo do Tempo 4
14ª MUESTRA DE LAS AUTONOMÍAS. MADRID (Marzo 2009)
TEATRO DE EXTREMADURA Y GALICIA, por M. Sexto de Somorrostro en "Primer acto"
La Muestra de Teatro de las Autonomías dedicó su décimo cuarta edición a presentar trabajos recientes de autores y Compañías de Galicia, Extremadura y Madrid, en el Círculo de Bellas Artes, desde el 3 al 31 del pasado marzo. Esta crónica traza un panorama de los estrenos más destacados.
(...)
EL TEATRO COMO OBJETO
MARGAR EN LA MANSIÓN DEL TIEMPO de Ánxeles Cuña Bóveda plasma una estética surrealista haciendo del teatro un juego terapéutico en una casa de salud. Margar es una investigadora que intenta buscar la reducción del dolor en los seres humanos. Internada voluntariamente en un centro de rehabilitación mental junto a otros pacientes, la investigadora participa de las distintas terapias -musical, gastronómica, erótica y lírica- a fin de descubrir algún tipo de liberación.
El espacio está conformado por una escenografía que cierra en semicírculo, cuyas paredes son puertas abatibles. Cinco plataformas con alturas en disminución del centro a los extremos, completan un espacio con apariencia entre pista circense cerrada y de una gran habitación de reclusión de un manicomio. Este espacio plantea un discurso dentro / fuera - reclusión / libertad. Sobre la pared semicircular se proyectan imágenes envolventes que pueden expresar las emociones de los personajes.
Las acciones terapéuticas, con cambios de los personajes tanto en vestuario como en gesticulación, están arropadas por la música envolvente de acordeón. la representación emplea un discurso que juega con la realidad, la ficción, el universo del pensamiento, de los deseos, de la imaginación. La compañía Sarabela Teatro dirigida por Ánxeles Cuña Bóveda ha realizado un trabajo inteligente en cuanto al menjo de los elementos escénicos, y muy elaborado en cuanto a la parte expresiva y la técnica teatral.
TEATRO DE EXTREMADURA Y GALICIA, por M. Sexto de Somorrostro en "Primer acto"
La Muestra de Teatro de las Autonomías dedicó su décimo cuarta edición a presentar trabajos recientes de autores y Compañías de Galicia, Extremadura y Madrid, en el Círculo de Bellas Artes, desde el 3 al 31 del pasado marzo. Esta crónica traza un panorama de los estrenos más destacados.
(...)
EL TEATRO COMO OBJETO
MARGAR EN LA MANSIÓN DEL TIEMPO de Ánxeles Cuña Bóveda plasma una estética surrealista haciendo del teatro un juego terapéutico en una casa de salud. Margar es una investigadora que intenta buscar la reducción del dolor en los seres humanos. Internada voluntariamente en un centro de rehabilitación mental junto a otros pacientes, la investigadora participa de las distintas terapias -musical, gastronómica, erótica y lírica- a fin de descubrir algún tipo de liberación.
El espacio está conformado por una escenografía que cierra en semicírculo, cuyas paredes son puertas abatibles. Cinco plataformas con alturas en disminución del centro a los extremos, completan un espacio con apariencia entre pista circense cerrada y de una gran habitación de reclusión de un manicomio. Este espacio plantea un discurso dentro / fuera - reclusión / libertad. Sobre la pared semicircular se proyectan imágenes envolventes que pueden expresar las emociones de los personajes.
Las acciones terapéuticas, con cambios de los personajes tanto en vestuario como en gesticulación, están arropadas por la música envolvente de acordeón. la representación emplea un discurso que juega con la realidad, la ficción, el universo del pensamiento, de los deseos, de la imaginación. La compañía Sarabela Teatro dirigida por Ánxeles Cuña Bóveda ha realizado un trabajo inteligente en cuanto al menjo de los elementos escénicos, y muy elaborado en cuanto a la parte expresiva y la técnica teatral.
8/11/08
DÁME VELENO 1
"NON É NECESARIO PERSIGNARSE" por Camilo Franco
La Voz de Galicia. 6-XI-08
( Extracto )
( ... )
O texto e a Compañía xogan con esas distancias do drama e da comedia, do drama como circunstancia e da comedia como réplica. Este punto de vista é unha das virtudes da montaxe: non desenfoca o argumento polo peso do drama.
Para o resto Sarabela levanta unha montaxe como con tres caras: unha narrativa para contar o argumento, unha que por veces é sentimental e por veces cómica para contar a circunstancia e unha terceira que vai colocando unha banda sonora para acabar de situar ao espectador nun horizonte que quere ser delicado.
Cando a montaxe consegue articular as tres direccións, cando consegue regular esas distancias e harmonizalas, a obra pode presumir de sinxeleza e profundidade
( ... )
La Voz de Galicia. 6-XI-08
( Extracto )
( ... )
O texto e a Compañía xogan con esas distancias do drama e da comedia, do drama como circunstancia e da comedia como réplica. Este punto de vista é unha das virtudes da montaxe: non desenfoca o argumento polo peso do drama.
Para o resto Sarabela levanta unha montaxe como con tres caras: unha narrativa para contar o argumento, unha que por veces é sentimental e por veces cómica para contar a circunstancia e unha terceira que vai colocando unha banda sonora para acabar de situar ao espectador nun horizonte que quere ser delicado.
Cando a montaxe consegue articular as tres direccións, cando consegue regular esas distancias e harmonizalas, a obra pode presumir de sinxeleza e profundidade
( ... )
14/4/08
Cristovo e o libro das marabillas 2
" La imaginación de un joven Cristóbal Colón " por Leopoldo Centeno
La Voz de Galicia. Pontevedra. 11-IV-08
( Extracto )
...
En Cristovo e o Libro das Marabillas se narran secuencias de la vida de Cristóbal Colón a sus doce años y su gran afición por la lectura de O libro das marabillas o A historia das viaxes de Marco Polo: un personaje que tenía hechizado al joven Cristóbal contando las aventuras y los descubrimientos realizados a través de sus viajes por todo el continente asiático hasta el Lejano Oriente, que le indujeron a soñar con sus propios viajes a través del mar y de la tierra para conocer gentes y países e incluso a llegar a la India desde Occidente.
En la obra, unos viajes plásticamente realizados por los manipuladores tras la pantalla del fondo del escenario, cual sombras chinescas. Efectos gráficos logrados con esmero y dirigidos a un público infantil-juvenil, base del montaje de la obra. Donde vemos hacia el final, representado simbólicamente, como Cristóbal Colón, pensativo y con un huevo sujeto con su mano izquierda, concibe la idea al circunvalar dicho huevo con el dedo índice de su mano derecha, primero en un sentido y a continuación en el contrario, hasta señalar con su índice la posición donde debería iniciar su viaje para descubrir esa nueva ruta que le llevara a la India Oriental a través de Occidente. La gran aventura del conocimiento.
Una bonita y simple concepción para desarrollar la complejidad representativa de este espectáculo-divertimento en la que juegan un importante papel los dos manipuladores de las siluetas y formas chinas, tras la pantalla blanca del fondo: José M. Bayón y Rubén Dobaño. Asimismo, tiene gran importancia todo el diseño de escenografía e iluminación de Suso Díaz y los correspondientes a realización de vestuario y espacio sonoro. El simpático elenco de intérpretes estuvo formado por Fernando Dacosta (Cristovo), Tito Asorey en un doble papel (Bartolo y Brüel), Sabela Gago (Sofía), Elena Seijo (Felipa) y la propia directora, Fina Calleja (Blanquita). Todos ellos nos habían visitado seis días antes, como hemos reflejado.
La magia viva de Sarabela Teatro ha sabido entretener por su cuidado montaje y por la gracia de su puesta en escena de este juvenil Cristovo e o Libro das Marabillas.
La Voz de Galicia. Pontevedra. 11-IV-08
( Extracto )
...
En Cristovo e o Libro das Marabillas se narran secuencias de la vida de Cristóbal Colón a sus doce años y su gran afición por la lectura de O libro das marabillas o A historia das viaxes de Marco Polo: un personaje que tenía hechizado al joven Cristóbal contando las aventuras y los descubrimientos realizados a través de sus viajes por todo el continente asiático hasta el Lejano Oriente, que le indujeron a soñar con sus propios viajes a través del mar y de la tierra para conocer gentes y países e incluso a llegar a la India desde Occidente.
En la obra, unos viajes plásticamente realizados por los manipuladores tras la pantalla del fondo del escenario, cual sombras chinescas. Efectos gráficos logrados con esmero y dirigidos a un público infantil-juvenil, base del montaje de la obra. Donde vemos hacia el final, representado simbólicamente, como Cristóbal Colón, pensativo y con un huevo sujeto con su mano izquierda, concibe la idea al circunvalar dicho huevo con el dedo índice de su mano derecha, primero en un sentido y a continuación en el contrario, hasta señalar con su índice la posición donde debería iniciar su viaje para descubrir esa nueva ruta que le llevara a la India Oriental a través de Occidente. La gran aventura del conocimiento.
Una bonita y simple concepción para desarrollar la complejidad representativa de este espectáculo-divertimento en la que juegan un importante papel los dos manipuladores de las siluetas y formas chinas, tras la pantalla blanca del fondo: José M. Bayón y Rubén Dobaño. Asimismo, tiene gran importancia todo el diseño de escenografía e iluminación de Suso Díaz y los correspondientes a realización de vestuario y espacio sonoro. El simpático elenco de intérpretes estuvo formado por Fernando Dacosta (Cristovo), Tito Asorey en un doble papel (Bartolo y Brüel), Sabela Gago (Sofía), Elena Seijo (Felipa) y la propia directora, Fina Calleja (Blanquita). Todos ellos nos habían visitado seis días antes, como hemos reflejado.
La magia viva de Sarabela Teatro ha sabido entretener por su cuidado montaje y por la gracia de su puesta en escena de este juvenil Cristovo e o Libro das Marabillas.
6/4/08
Margar no pazo do tempo 3
" Interesante y psicodélica obra en torno a la mente " por Leopoldo Centeno
La Voz de Galicia. Pontevedra. ( 2 - IV - 08 )
( Extracto )
...
Se trata de una obra demencial para un mundo similar, ubicada en el umbral del surrealismo: Una obra al borde de la locura. La vida en torno a una residencia psiquiátrica, donde nada es verdad ni es mentira sino del color del cristal con que se mira, donde los médicos en su comportamiento son similares a los enfermos y éstos en sus reflejos a los médicos... La rebelión de las masas en versión de las mentes. Prácticamente, la demencia en estado puro. Obra en la que conviven el drama y la comedia, la tragicomedia por excelencia; si bien, cargada de sátira y fino humor como contrapunto a tan espinoso tema.
...
En el texto, la autora deja abiertos muchos caminos con sus interrogantes de luces y sombras, dando al espectador posibilidades para su propia interpretación de los hechos; por ello, tantas visiones diferentes como espectadores presencien la obra.
...
Destacados actores.
La dirección corrió a cargo de la autora, Ánxeles Cuña, que supo resaltar los vértices y matices entre los actores-personajes y el sentido de la narración. Destacadísima la interpretación de las cuatro actrices y los cuatro actores que intervienen en su doble faceta: dramática y humorística, alcanzando registros muy interesantes.
...
Asimismo, cabe destacar la actuación del gran acordeonista Yury Sidar.
...
La Voz de Galicia. Pontevedra. ( 2 - IV - 08 )
( Extracto )
...
Se trata de una obra demencial para un mundo similar, ubicada en el umbral del surrealismo: Una obra al borde de la locura. La vida en torno a una residencia psiquiátrica, donde nada es verdad ni es mentira sino del color del cristal con que se mira, donde los médicos en su comportamiento son similares a los enfermos y éstos en sus reflejos a los médicos... La rebelión de las masas en versión de las mentes. Prácticamente, la demencia en estado puro. Obra en la que conviven el drama y la comedia, la tragicomedia por excelencia; si bien, cargada de sátira y fino humor como contrapunto a tan espinoso tema.
...
En el texto, la autora deja abiertos muchos caminos con sus interrogantes de luces y sombras, dando al espectador posibilidades para su propia interpretación de los hechos; por ello, tantas visiones diferentes como espectadores presencien la obra.
...
Destacados actores.
La dirección corrió a cargo de la autora, Ánxeles Cuña, que supo resaltar los vértices y matices entre los actores-personajes y el sentido de la narración. Destacadísima la interpretación de las cuatro actrices y los cuatro actores que intervienen en su doble faceta: dramática y humorística, alcanzando registros muy interesantes.
...
Asimismo, cabe destacar la actuación del gran acordeonista Yury Sidar.
...
19/3/08
Entrevista a Anxeles en "El Pais"
ENTREVISTA: Luces ÁNXELES CUÑA
"O teatro debe buscar espectadores, non consumidores"
ÓSCAR IGLESIAS 08/02/2008
Directora de Sarabela Teatro Figura de consenso no teatro galego, fala do Plan Escénico a piques de presentarse e da futura Axencia Galega das Industrias Culturais (Agadic). "A vulnerabilidade económica do sector non debera limitar a libertade artística", lembra
"Hai unha certa confusión", sinala a directora de Sarabela Teatro, a propósito da enxurrada normativa que comezará coa inminente presentación do primeiro Plan Galego das Artes Escénicas. Cuña, que agarda que o peso do teatro na futura Agadic "non se reduza", fala por primeira vez desque abandonou a dirección do Centro Dramático.
Pregunta. O caso de Sarabela non é moi común. Tras 28 anos e 35 montaxes non teñen un espazo fixo, pero son unha institución cultural en Ourense.
Resposta. Sarabela é unha compañía estable que produce, crea, forma, programa, distribúe e xestiona. Tivemos que loitar tanto para recibir ensino que, ao final, convertémonos en ensinantes. Non somos unha institución, pero existen sinerxias, sentimos o apoio da veciñanza.
P. Máis da metade da xente que traballa no sector non supera o salario mínimo. Por onde empeza a profesionalización?
R. Todas as empresas deberan cumplir un código de boas prácticas, e urxe aplicar unha política de fomento do emprego. Hai moi bos profesionais, o que esixe tamén máis profesionalización das políticas culturais. O teatro non é serializable como a musica ou o audiovisual. Cómpre que esteamos en mans de xestores culturais, non de márketing.
P. Hai dirixismo?
R. En parte si. A dependencia real das institucións favorece a intrusión e a intromisión. A vulnerabilidade económica non debera limitar o dereito á liberdade artística. O dirixismo dificulta a aparición de novas formas, ou máis arriscadas, provoca estados letárxicos e perda de vitalidade. En certa medida estáse dicindo que tipo de teatro hai que facer, e non se pode comisariar o gusto... Teatro de familia, por exemplo. E tamén se lles está dicindo aos programadores que tipo de teatro e en que tempos programar. Ás veces hai improvisación e falta de información e transparencia na organización de circuítos e programacións especiais por parte do IGAEM e da Dirección Xeral.
P. A Rede Galega de Teatros ampliouse. Amplíase tamén a política de cesión de espazos?
R. A Rede cumpre unha función moi importante na potenciación de públicos e na programación. Estamos entre as nove autonomías con máis de 50 espazos, cun mínimo de cinco funcións por compañía. Se houbese compañías coxestionando os espazos, ao xeito por exemplo de Andalucía, e os continentes fosen ademais fornos de creación, as perspectivas de consolidación serían máis esperanzadoras.
P. Que lle parece, en liñas xerais, o primeiro plan escénico galego?
R. É importantísimo que existan marcos legais para o desenvolvemento do sector teatral con obxectivos coherentes, tendo en conta as nosas necesidades e a nosa realidade... Tamén se nota que aquí non houbo Libro Branco do Teatro, como en Andalucía ou Cataluña.
P. Gustavo Pernas ou Eduardo Alonso dixeron que lles parecía un plan de animación sociocultural.
R. E non lles falta razón, sobre todo nos dous primeiros eixos
[formación e creación e integración das artes escénicas na vida comunitaria].
P. Tamén se fala de primar, á hora de subvencionar unha produción, os niveis de distribución "especialmente no exterior". Tanta ambición é tanxible?
R. Hai moito desequilibrio entre oferta e demanda. Depende do tipo de produto, do circuíto, da feira ou festival, do tipo de mercado exterior... Para nós, que adoitamos levar espectáculos de formato mediano, saír é bastante difícil. A tendencia debera ser ao intercambio, ao enriquecemento cultural interautonómico e internacional. Non creo que sexa un exceso de ambición. Estamos en condicións de exhibir os nosos espectáculos con toda dignidade.
P. Algo que paira no ambiente é a redución do peso do teatro na futura Agadic.
R. O certo é que os recursos destinados á música, maxia e á danza rexistran un incremento espectacular, mentres os dedicados ao teatro permanecen practicamente estancados. Na Rede Galega de Teatros, por exemplo, os programadores están obrigados a contratar 16 espectáculos de teatro, 14 de maxia, 14 de música e 14 de danza... Espero que non se reduza o peso do teatro, xa que a súa resistencia e a súa aportación diversificada e estratéxica -falemos por exemplo de normalización lingüística- veuse demostrando desde a predemocracia.
P. Por que aos teatreiros se lle botan en cara as subvencións?
R. Os teatreiros contribúen co IVE aos presupostos públicos con máis euros dos que a Administración adica aos convenios de produción e distribución. Cantas subvencións recibe a prensa? O teatro cumpre unha función social, cultural, artística... Está subvencionado en toda Europa. Coidado: a cultura hai que protexela porque é un ben sociocultural, non porque sexa rendible. O teatro busca espectadores, non consumidores. Se houbese teatro comercial en Galiza, que é case inexistente, tería que estar en Industria, non en Cultura.
P. Deixou a dirección do CDG tras cinco meses. Non houbo críticas pola súa parte, pero a escusa alegada non fora un obstáculo anteriormente.
R. Eu puxen unha única condición para aceptar a dirección do CDG: o dereito á reserva de praza docente, que ata a miña dimisión me foi recoñecido polo tipo de nomeamento que inicialmente me fixo a Consellería de Cultura e Deporte. Asumín o encargo e cumprino. Dimitín porque o 15 de febreiro de 2006 presentáronme para asinar un novo contrato laboral de alta dirección que implicaba a perda da miña praza docente de sempre no IES número 1 de Ourense; praza e profesión da que viña e á que retornei porque, a diferenza doutras concepcións perversas, sempre asumín que aquel nomeamento para o CDG era encargo transitorio, un servizo cultural-público fuxidío, nunca unha solución persoal ou un remedio laboral de futuro. Foi doloroso, pero ineludible. E se anteriormente foi un obstáculo ou non, prefiro non entrar.
P. Sentiuse arroupada publicamente pola xente do teatro?
R. Si, totalmente. Os foros en Internet fumegaban, e os compañeiros dixeron tamén o que pensaban.
P. Que lle interesa máis do teatro actual?
R. A pluralidade de códigos, a intertextualidade, a interespectacularidade... O teatro que dá resposta crítica aos desafíos do noso tempo. A súa teima, como dicía Artaud, é a excelencia.
P. Que novos proxectos maquina arestora?
R. Dáme veleno, Pé de sapo, ou Amor-te, cun equipo de alquimistas de primeira liña. Criaturiñas vivas que nos movan e conmovan. Isto a curto prazo. A medio, arelamos ampliar as mostras e temos un proxecto precioso que aínda non podemos desvelar.
P. Citaba antes a Artaud. Apreza aínda o seu manual de actitudes?
R. Sen Artaud o teatro de hoxe non sería o que é.
"O teatro debe buscar espectadores, non consumidores"
ÓSCAR IGLESIAS 08/02/2008
Directora de Sarabela Teatro Figura de consenso no teatro galego, fala do Plan Escénico a piques de presentarse e da futura Axencia Galega das Industrias Culturais (Agadic). "A vulnerabilidade económica do sector non debera limitar a libertade artística", lembra
"Hai unha certa confusión", sinala a directora de Sarabela Teatro, a propósito da enxurrada normativa que comezará coa inminente presentación do primeiro Plan Galego das Artes Escénicas. Cuña, que agarda que o peso do teatro na futura Agadic "non se reduza", fala por primeira vez desque abandonou a dirección do Centro Dramático.
Pregunta. O caso de Sarabela non é moi común. Tras 28 anos e 35 montaxes non teñen un espazo fixo, pero son unha institución cultural en Ourense.
Resposta. Sarabela é unha compañía estable que produce, crea, forma, programa, distribúe e xestiona. Tivemos que loitar tanto para recibir ensino que, ao final, convertémonos en ensinantes. Non somos unha institución, pero existen sinerxias, sentimos o apoio da veciñanza.
P. Máis da metade da xente que traballa no sector non supera o salario mínimo. Por onde empeza a profesionalización?
R. Todas as empresas deberan cumplir un código de boas prácticas, e urxe aplicar unha política de fomento do emprego. Hai moi bos profesionais, o que esixe tamén máis profesionalización das políticas culturais. O teatro non é serializable como a musica ou o audiovisual. Cómpre que esteamos en mans de xestores culturais, non de márketing.
P. Hai dirixismo?
R. En parte si. A dependencia real das institucións favorece a intrusión e a intromisión. A vulnerabilidade económica non debera limitar o dereito á liberdade artística. O dirixismo dificulta a aparición de novas formas, ou máis arriscadas, provoca estados letárxicos e perda de vitalidade. En certa medida estáse dicindo que tipo de teatro hai que facer, e non se pode comisariar o gusto... Teatro de familia, por exemplo. E tamén se lles está dicindo aos programadores que tipo de teatro e en que tempos programar. Ás veces hai improvisación e falta de información e transparencia na organización de circuítos e programacións especiais por parte do IGAEM e da Dirección Xeral.
P. A Rede Galega de Teatros ampliouse. Amplíase tamén a política de cesión de espazos?
R. A Rede cumpre unha función moi importante na potenciación de públicos e na programación. Estamos entre as nove autonomías con máis de 50 espazos, cun mínimo de cinco funcións por compañía. Se houbese compañías coxestionando os espazos, ao xeito por exemplo de Andalucía, e os continentes fosen ademais fornos de creación, as perspectivas de consolidación serían máis esperanzadoras.
P. Que lle parece, en liñas xerais, o primeiro plan escénico galego?
R. É importantísimo que existan marcos legais para o desenvolvemento do sector teatral con obxectivos coherentes, tendo en conta as nosas necesidades e a nosa realidade... Tamén se nota que aquí non houbo Libro Branco do Teatro, como en Andalucía ou Cataluña.
P. Gustavo Pernas ou Eduardo Alonso dixeron que lles parecía un plan de animación sociocultural.
R. E non lles falta razón, sobre todo nos dous primeiros eixos
[formación e creación e integración das artes escénicas na vida comunitaria].
P. Tamén se fala de primar, á hora de subvencionar unha produción, os niveis de distribución "especialmente no exterior". Tanta ambición é tanxible?
R. Hai moito desequilibrio entre oferta e demanda. Depende do tipo de produto, do circuíto, da feira ou festival, do tipo de mercado exterior... Para nós, que adoitamos levar espectáculos de formato mediano, saír é bastante difícil. A tendencia debera ser ao intercambio, ao enriquecemento cultural interautonómico e internacional. Non creo que sexa un exceso de ambición. Estamos en condicións de exhibir os nosos espectáculos con toda dignidade.
P. Algo que paira no ambiente é a redución do peso do teatro na futura Agadic.
R. O certo é que os recursos destinados á música, maxia e á danza rexistran un incremento espectacular, mentres os dedicados ao teatro permanecen practicamente estancados. Na Rede Galega de Teatros, por exemplo, os programadores están obrigados a contratar 16 espectáculos de teatro, 14 de maxia, 14 de música e 14 de danza... Espero que non se reduza o peso do teatro, xa que a súa resistencia e a súa aportación diversificada e estratéxica -falemos por exemplo de normalización lingüística- veuse demostrando desde a predemocracia.
P. Por que aos teatreiros se lle botan en cara as subvencións?
R. Os teatreiros contribúen co IVE aos presupostos públicos con máis euros dos que a Administración adica aos convenios de produción e distribución. Cantas subvencións recibe a prensa? O teatro cumpre unha función social, cultural, artística... Está subvencionado en toda Europa. Coidado: a cultura hai que protexela porque é un ben sociocultural, non porque sexa rendible. O teatro busca espectadores, non consumidores. Se houbese teatro comercial en Galiza, que é case inexistente, tería que estar en Industria, non en Cultura.
P. Deixou a dirección do CDG tras cinco meses. Non houbo críticas pola súa parte, pero a escusa alegada non fora un obstáculo anteriormente.
R. Eu puxen unha única condición para aceptar a dirección do CDG: o dereito á reserva de praza docente, que ata a miña dimisión me foi recoñecido polo tipo de nomeamento que inicialmente me fixo a Consellería de Cultura e Deporte. Asumín o encargo e cumprino. Dimitín porque o 15 de febreiro de 2006 presentáronme para asinar un novo contrato laboral de alta dirección que implicaba a perda da miña praza docente de sempre no IES número 1 de Ourense; praza e profesión da que viña e á que retornei porque, a diferenza doutras concepcións perversas, sempre asumín que aquel nomeamento para o CDG era encargo transitorio, un servizo cultural-público fuxidío, nunca unha solución persoal ou un remedio laboral de futuro. Foi doloroso, pero ineludible. E se anteriormente foi un obstáculo ou non, prefiro non entrar.
P. Sentiuse arroupada publicamente pola xente do teatro?
R. Si, totalmente. Os foros en Internet fumegaban, e os compañeiros dixeron tamén o que pensaban.
P. Que lle interesa máis do teatro actual?
R. A pluralidade de códigos, a intertextualidade, a interespectacularidade... O teatro que dá resposta crítica aos desafíos do noso tempo. A súa teima, como dicía Artaud, é a excelencia.
P. Que novos proxectos maquina arestora?
R. Dáme veleno, Pé de sapo, ou Amor-te, cun equipo de alquimistas de primeira liña. Criaturiñas vivas que nos movan e conmovan. Isto a curto prazo. A medio, arelamos ampliar as mostras e temos un proxecto precioso que aínda non podemos desvelar.
P. Citaba antes a Artaud. Apreza aínda o seu manual de actitudes?
R. Sen Artaud o teatro de hoxe non sería o que é.
